NGƯỜI QUẢN CHÙA MẶC TRIỀU PHỤC/ PHẠM THUẬN THÀNH

TƯỢNG Ở CHÙA CÔN SƠN

NGƯỜI QUẢN CHÙA

MẶC TRIỀU PHỤC

         Truyện ngắn

                             PHẠM THUẬN THÀNH

(Tiếp theo & hết)  

Lâu nay Nguyễn Trãi chuyên tâm đọc sách về các triều đại, nhất là nhà 
Chu và nhà Minh để tìm mô hình trị nước. Nhưng chưa thấy điểm nào tương

đồng. Văn đế nhà Chu còn phải lo đánh dẹp nhà Ân. Nhà Minh lập nước thì

có cơ sở lớp sĩ phu nhà Nguyên để lại. Còn nhà Lê lập nước trên đống hoang

tàn. Số nhân tài phần lớn đã bị nhà Minh đưa về bắc sử dụng. Số có học thì

ra làm ngụy quan nhà Minh. Số thực học còn lại không nhiều, và cũng đã

quá già. Văn thần đầu triều như Lê Văn Linh cũng không phải là bậc khoa

bảng. Phải xây nền văn trị từ đầu, từ con số không.

Từ ngày đón được nàng Sương Mai về ở vùng đầm lầy đã có nhiều thay

đổi. Nơi đây vốn là vùng đất sa bồi chưa được khai phá trồng cấy nên chỉ có

lau sậy làm chủ. Đất cao không có, chỉ có những doi đất nhỏ hẹp nhô khỏi

mặt nước. Người quản gia trồng sậy thành đường đi tới những doi đất ấy.

Rồi cả nhà hợp sức phát cỏ, tôn đất vượt khỏi mức nước lũ mùa và trồng

mai. Mai là chúa các loài hoa. Nguyễn Trãi yêu mai hơn bất cứ loài hoa nào.

Mai là biểu tượng cho khí tiết người quân tử. Giá rét, khô cằn mai đều chịu

được. Đến mùa hoa vẫn nở đầy cành. Cánh hoa dù bị dẫm nát dưới bùn thì

thân mai vẫn cứng cỏi vươn lên. Nàng Sương Mai lo cơm nước. Những lúc

rỗi rãi cũng đi phát cỏ trồng mai giúp hai người đàn ông.

Mùa đông thứ năm những gốc mai trồng đầu tiên gần lều cỏ trổ bông.

Nàng Sương Mai kê chõng dưới gốc mai mời Nguyễn Trãi đến thưởng trà và

thưởng hoa. Gió bấc thổi ào ạt. Nguyễn Trãi nói:

- Nàng hãy đàn lên, hai ta cùng hát khúc mai hoa.

Hai người họ kẻ xướng người họa, khúc mai hoa định hình.

Xuân đến nào hoa chẳng tốt tươi

Ưa mày vì tiết sạch hơn người

Gió đông ắt đã từng làm khách

Há những Bô tiên kết bạn chơi

Tiên Bô kết đã mấy thu chầy

Ngẫm ngọt dường bằng mếch trọng thay

Lại có một cành ngoài ấy lẻ

Bóng thưa ánh nước động người vay

Đang say sưa thì có tiếng người nói chen vào:

- Càng thuở già càng cốt cách, một phen giá một tinh thần. Tiếc rằng tài

lương đống còn chưa phô cho thiên hạ biết.

Nguyễn Trãi nhìn lại thì ra là Trịnh Khả. Phía sau còn người trẻ chừng đôi

tám, vẻ phương phi anh tuấn. Nguyễn Trãi vội kéo nàng Sương Mai sụp lạy

và tung hô vạn tuế. Vua cho bình thân và nói:

- Trẫm phải thân đến đòi sách đây. Khanh nợ dai quá rồi đấy.

Nguyễn Trãi cúi đầu thành thực nói:

 LỄ NGHI HỌC SĨ 
NGUYỄN THỊ LỘ 

- Muôn tâu, kẻ tội thần tự biết tài lương đống chẳng bằng ai, cho đến bây

giờ vẫn chưa định hình được xây nền văn trị bắt đầu từ đâu nên vẫn chưa

dám đặt bút viết.

- Không sao. Chính vì chưa viết được mà tiên đế hiểu lòng khanh. Thuở

đánh giặc thì lo tính kế thắng giặc, biết bao giờ kháng chiến thắng lợi mà đã

vội nghĩ đến việc viết sách trị nước. Nhưng dù chưa viết thì hôm nay khanh

cứ nói ra những điều suy nghĩ nung nấu cho trẫm được biết.

Nguyễn Trãi mời đức vua và Trịnh Khả vào lều tránh gió. Nàng Sương

Mai biết ý lánh xuống bếp đốt lò sưởi mang lên cho ba người. Nguyễn Trãi

đề xuất mấy việc: Trọng dụng các tiến sĩ tiền triều vào các chức trọng yếu;

trọng dụng một số ngụy quan có học làm phụ tá cho các quan địa phương;

thi tuyển người có học vào các sảnh, viện; đặt chức học quan tới cấp huyện

và mở trường cho con em nhân dân vào học; định lệ thi tiến sĩ thay dần hệ

thống quan xuất thân võ tướng hiện nay. Nếu mở trường học ngay từ bây giờ

thì cũng phải vài năm nữa mới có lớp quan xuất thân tiến sĩ.

Nhà vua nghe chăm chú, vẻ hài lòng. Nhưng khi Nguyễn Trãi nói xong thì

vua hỏi một câu bất ngờ:

- Thiếu nữ xướng họa cùng khanh có vẻ hay chữ lắm nhỉ?

- Muôn tâu, nàng được thân phụ dạy từ nhỏ lại sẵn tài thơ nên đáng gọi là

tài nữ thời nay đấy ạ.

- Hay quá. Trẫm đang cần một người như vậy. Trong hậu cung từ bọn

hoàng hậu Dương Thị đến bọn quý phi Lê Thị toàn đồ vô học, dốt nát, lễ

nghĩa chẳng đâu ra đâu cả. Trẫm phong cho nàng ấy chức Cung trung học sĩ,

nếu biết dạy bọn hậu cung lễ nghĩa tiến triển trẫm sẽ phong thưởng nữa.

Nguyễn Trãi vội bái lạy:

- Tội thần xin được tạ ơn thánh thượng thay cho nàng Sương Mai.

* * *

Nàng Sương Mai đi rồi, Nguyễn Trãi hẫng hụt như mất vật gì quý giá nhất

đời. Tuổi thanh xuân của nàng làm cho ông niềm vui sống, niềm hạnh phúc

vô bờ. Sự tinh tế chữ nghĩa của nàng làm ông có người tri âm tri kỉ. Niềm

vui chưa tày gang đã vụt bay đi mất như giấc mơ bất ngờ len vào giấc ngủ

say. Tiếng là làm quan nhưng đã vào cung thì làm gì còn đường trở về nữa.

Nếu được ra thì nàng cũng chỉ còn là đống xương khô. Còn ông chắc đã về

ngự nơi tiên giới từ lâu. Nàng lại có biệt tài chuyện chăn gối. Đầu tiên cho

người tình uống bát nước lá ngòn ngòn, ngây ngấy. Rồi đàn hát chờ thuốc

ngấm. Chừng nửa canh giờ sau nàng thắp hương thơm, loại hương nàng tự

chế lấy theo cách riêng. Rồi nàng dùng dầu thơm xoa bóp từ gan bàn chân

lên đến đỉnh đầu người tình. Tay nàng xoa đến đâu người tình lịm đi đến

đấy. Hai người đi vào nhau lúc nào không biết nữa. Ông gọi đó là niềm hoan

lạc thần thánh. Nàng Sương Mai ơi, những cội mai chỉ vừa mới trổ bông mà

nàng đã đi xa ta mất rồi. Bất giác ông thấy thèm viết quá. Những con chữ

trào ra hối hả. Cuộc đời được mất thật rất mơ hồ. Mười mấy thủ liên hoàn

nối nhau chạy ra dưới ngòi bút mà ông vẫn cảm thấy chưa dứt được cảm

xúc.

Loàn đan ướm hỏi khách lầu hồng

Đầm ấm thì thương kẻ lạnh lùng

Ngoài ấy dầu còn áo lẻ

Cả lòng mượn đắp lấy hơi cùng.

Trút hết bầu tâm sự ông chợt nhớ đến trách nhiệm tiên đế giao. Phải

chăng đức vua giữ nàng bên cạnh là cách thúc giục ông mau viết nên kế sách

văn trị. Phải rồi, đó chính là con đường để nàng về bên ông mãi mãi. Ông

ngồi vào bàn cắm cúi viết.

Nền văn trị trước hết cần con người có văn học làm rường cột. Đó là

nguyên khí của nhà nước. Nguyên khí thịnh thì vua sáng tôi hiền, thế nước

vững vàng, thiên hạ thái bình thịnh trị.

Lều cỏ đầm Thanh Trì những ngày đông giá rét nhưng lòng Nguyễn Trãi

thì sôi sùng sục những tư tưởng văn trị ào ạt tràn ra dưới đầu ngọn bút.

Hình như ông và nàng Sương Mai có thần giao cách cảm. Sách viết vừa

xong thì nàng đột ngột xuất hiện. Bộ triều phục làm cho nàng như già dặn

hơn. Nàng sà vào vòng tay ông thổn thức.

- Em được Trịnh tổng quản thu xếp về thăm ông ít giờ thôi. Xem ý nhà

vua còn bị ràng buộc bởi các công thần Lũng Nhai. Thời của ông chưa đến.

Ông ở đây có khi bị hại. Cái cảnh quan triều chẳng phải, ẩn chẳng phải này

bấp bênh lắm. Ông nộp sách xong thì quy ẩn luôn đi. Thời đến khắc người

được tuyên triệu.

- Ta về quê chẳng phải làm liên lụy đến người thân sao?

- Em biết ông là môn đồ của thầy Đạo Khiêm, sao không lánh chỗ thầy.

- Phải rồi, trước thầy có gửi lời nhắn chùa Thanh Hư đang khuyết người

trông nom. Hẳn thầy đã thấy trước con đường gập ghềnh ta đang đi nên đã

chọn lựa trước. Ngày mai ta vào chầu lần cuối rồi sẽ đi. Nàng cố thu xếp

cùng về với ta nhé.

- Vâng. Vì ông là cả cuộc đời của em mà.

* * *

 TẠI LỆ CHI VIÊN
GIA BÌNH- BẮC NINH 

Bình Ngô sách quyển hạ dâng lên, nhà vua liền cho Nguyễn Trãi phục

nguyên chức vụ, lại phong thêm chức mới kiêm Tri tam quán, chức quan

đứng đầu các việc dạy học ở kinh thành và các trấn. Nguyễn Trãi vội rập đầu

tạ ơn:

- Được thánh thượng sủng ái thần vô cùng cảm kích. Nhưng những điều

trình bày trong sách này còn sơ sài, thần xin được lui về chùa Thanh Hư tĩnh

tâm suy nghĩ thêm, cúi xin thánh thượng thông cảm cho nỗi lòng thần.

Văn thần Lê Văn Linh thấy vậy đứng ra tấu:

- Quan hành khiển suy nghĩ quả là thấu đáo, sâu sắc. Thần cúi xin thánh

thượng hãy cho hành khiển được toại nguyện. Nhân về ở Đông Bắc cũng

nên giao cho cai quản đạo ấy luôn. Như vậy chức đủ lớn xứng với công lao

bình Ngô để hành khiển dù về ở chùa vẫn không quên lo việc nước.

Lê Văn Linh được coi là “bộ óc Lũng Nhai”, kế sách yên ngôi vị hoàng đế

phần lớn đều do ông ta bày đặt. Nhà vua trẻ biết lời ông ta nói chính là điều

đã được huynh đệ Lũng Nhai quyết định nên đành thuận theo. Nhà vua hỏi

thêm:

- Khanh có đề đạt gì nữa không?

Nguyễn Trãi không xin xây phủ đệ theo lệ dành cho quan đầu triều, cũng

không xin vệ cấm quân theo hầu mà chỉ xin được đưa nàng Sương Mai đi

cùng. Nhà vua nhăn mặt vẻ khó chịu:

- Hậu cung đang cần phép tắc hơn lúc nào hết sao khanh không hiểu cho

triều đình thế nhỉ.

Nguyễn Trãi không biết nói gì hơn dành tạ ơn lui ra.

Nàng Sương Mai ơi, chỉ lát nữa thôi ta sẽ rời xa kinh thành, không biết

bao giờ chúng ta lại gặp nhau. Nàng có được phép ra chia tay ta không đây.

Ta chỉ vừa mới nhắc đến nàng đã làm vua nổi giận. Vua giận thì thân ta liệu

có giữ được không. Một đống chức tước, một lô bổng lộc ta không nhận chỉ

xin đưa nàng đi cũng không được. Đi trông coi chùa ta cần gì phủ đệ, quân

lính. Mang theo những thứ ấy liệu có là mầm họa như Nguyên Hãn đệ hay

không.

Ngay ngày hôm ấy thầy trò Nguyễn Trãi lặng lẽ lên đường đến chùa

Thanh Hư. Đó là mùa thu năm Thiệu Bình thứ năm. Suốt đường đi ông luôn

dõi về phía cấm cung vẻ rầu rĩ không giấu diếm.

Phạm Thuận Thành

Thường Vũ - An Bình - Thuận Thành - Bắc Ninh

02413.782.355 - 0168.5300.803

Lâu nay Nguyễn Trãi chuyên tâm đọc sách về các triều đại, nhất là nhà 
Chu và nhà Minh để tìm mô hình trị nước. Nhưng chưa thấy điểm nào tương

đồng. Văn đế nhà Chu còn phải lo đánh dẹp nhà Ân. Nhà Minh lập nước thì

có cơ sở lớp sĩ phu nhà Nguyên để lại. Còn nhà Lê lập nước trên đống hoang

tàn. Số nhân tài phần lớn đã bị nhà Minh đưa về bắc sử dụng. Số có học thì

ra làm ngụy quan nhà Minh. Số thực học còn lại không nhiều, và cũng đã

quá già. Văn thần đầu triều như Lê Văn Linh cũng không phải là bậc khoa

bảng. Phải xây nền văn trị từ đầu, từ con số không.

Từ ngày đón được nàng Sương Mai về ở vùng đầm lầy đã có nhiều thay